Rørsle og realitet

Jonas Øren: Kva betyr det å vere saman og korleis ser vi at dette endrar seg i dag som følge av Covid-19.

Rosalin Goldberg

Har arbeida i litt over eitt år som stipendiat ved Kunsthøgskulen i Oslo, avdeling dans med prosjektet Choreography as a meaning-generating aggregate. Vil antakelegvis disputere i 2023.

Forestillinga The Field vil visast i løpet av hausten 2020 ved Henie Onstad Kunstsenter, Black Box teater og Oktoberdans i Bergen.

www.rosalindgoldberg.com

Rosalind Goldberg: Når det kjem til scenekunst tenker eg at samværet og nærværet er alt. Det er i sjølve møtet at noko skjer – i mellomrommet mellom publikum og dansarane sine kroppar. For at noko skal oppstå i mellomrommet, krevast eit fysisk nærvære. Å gå til teater eller den staden der forestillinga skjer, får fram ei ro og eit fokus som eg trur er avgjerande for å kunne ta til seg uttrykket eller opplevinga som forestillinga skal gi. Å skulle sjå på ein streama dokumentasjon av ei forestilling – på ei datamaskin i sin eigen heim, der ein berre er eit lite klikk unna frå å vere ein annan stad – krev ein enorm disiplin, og forståing av både mentale og fysiske samansetjingar. Teater og festivalar publiserer forestillingar digitalt fordi dei må vere synlege og vise at dei er aktive og levande, noko som på mange måtar speglar vår tid.

JØ: Dette med at teatera og festivalane må vere aktive har kanskje noko med vana ein har av å måtte fokusere på resultat. Dei må heile tida vise kva dei er gode for med tanke på støtteordningar og økonomi. Covid-19 viser kanskje endå tydelegare verdien av klikk og likes – også for dei store kunstinstitusjonane. Klikket styrer verda, politikken og får nå stadig meir å seie for kunsten og vår forståing av den.

RG: Eg veit ikkje kor mange klikk streaminga av dokumentasjonen av eit verk vil kunne generere, men eg kan aldri tenke meg at dette vil opne opp for eit stort nytt publikum. På ei anna side må vi nå undersøke korleis ein kan finne fram til nye metodar for bruk av digitale format og nye format for scenekunsten. Det handlar altså om ei vurdering av korleis ein inkorperer dette i kunstarbeidet.

JØ: Korleis vil dette då prege kunstskapinga? Kva slags rammer blir lagt her?

RG: Om eg skal setje i gong ein ny produksjon frå scratch, så må eg byrje i eit passande format om prosjektet skal formidlast digitalt. Mitt første spørsmål vil då bli: kva slags forslag og format gir meining i den digitale sfæra? Eg arbeider nå med produksjonen The Field, som er meint å visast live. Og eg insisterer på å ikkje skulle gjere eit live-streaming-event, sjølv om dette har blitt føreslått. Premieren skulle vere 7. juni, men blir nå utsatt til hausten. Visningane vil truleg skje for eit mykje mindre publikum, noko som garantert vil påverke metodar og prosess. Reint praktisk inneber det at eg vil kunne arbeide med dansaren i studio, medan eg må arbeide med komponisten og kostymedesignaren via nettet. Eg er veldig interessert i kva dette vil gjere med prosessen, sjølv om det også er frustrerande for meg, komponist og designar.

Begjær og moglegheiter

JØ: Korleis ser framtida ut synst du?

RG: Om ein blir tvunge til å arbeide meir digitalt i framtida er det viktig å tenke på korleis den digitale verda har kome under huda vår for lenge sidan, og at det styrer begjæret i større grad enn vi har lyst til å erkjenne. Dette er ein tematisk måte å tilnærme seg digitaliseringa på, og eg trur det er mykje å hente i frå dette. Om resultatet av utforskinga av denne tematikken skal kuliminere i digitale visningar, er eg usikker på. Noko anna eg har tenkt på er kvifor ein ikkje gir seg sjølv meir ro i denne tida. Å kunne få gjere research, lese ei bok, skrive ein tekst, teste greier, utan å måtte projisere dette til verda. Sosiale media eksploderer meir enn tidlegare, noko som gjer at ein ser mange variantar av digitale format der ein ikkje har tenkt på korleis formidlinga skal foregå. Eg har også med meg eit spørsmål rundt korleis ein kan få kroppslegheit til å oppstå i eit ikkje-kroppsleg rom. Dette vil i tida som kjem fungere som eit leiande spørsmål i mi utforsking av nye metodar.

JØ: At du seier at det digitale avslører eit begjær, er veldig interessant. Fordi vi nå er meir isolerte enn vanleg overvåkar vi kvarandre desto meir ved hjelp av sosiale media. Vi blir meir ukritiske i vår tilnærming til den digitale sfæra.

RG: Det opplevast som at vi er i eit ukjend terreng der vi heller ikkje heilt veit korleis vi skal te oss. Vi er ekstremt sårbare på grunn av alle dei inntrykka vi nå manglar som følge av mangelen på ordentlege mellommenneskelege møter.

JØ: Det er eit veldig tydeleg skilje mellom kunst som fungerer i den digitale sfæra og kunst som ikkje gjer det. I staden for å spørje om dramaturgiske utgongspunkt vil endre seg gjennom scenekunst som regisserast av digital formidling og Covid-19, må vi vel konkludere med at dette skjer.

RG: Verket som eg arbeider med nå vil mest sannsynleg visast for ein fjerdedel av publikumsplassane. Slik må eg starte å tenke på ei visningsform som vil bli meir intim og eksklusiv enn først planlagt. Nå vil talet på publikum påverke det dramaturgiske ganske radikalt. Kanskje ein må framføre forestillinga mange gonger for å nå ei større publikumsmasse, og slik må materialet vere noko dansaren orkar å repetere. Nærleiken ein kan oppleve når det er så få menneske i eit rom er annleis enn når publikum er stort. Eg er interessert i å utforske dette og sjå om ein kan oppnå ei form for intimitet mellom publikum som sitt med to meters avstand.

JØ: Eg kan tenke meg at dei to meterane kan virke nærare i dag enn dei ville ha gjort for eit år sidan. Kjensla av at nokon prøver å halde avstand er veldig distinkt og tydeleg. Det same gjeld kjensla av å unngå andre menneske. Når desse to kjenslene oppstår i eit lukka scenerom skjer det nok ei interessant gnisning.

RG: Situasjonen vi er i har skapt ei heilt annleis form for fysisk samvær. Nå sitt kjensla av at nokon kjem for nær igjen i kroppen – ein slags spacial awareness som vi dansarar har trent fram. Slik opnast det opp for ei ny merksemd blant folk flest, der sansinga og opplevinga av rørslene i kvardagen skjerpast.

Koreografi i meningshierarkiet

JØ: Det skaper ei heilt særeiga form for affekt. Det at ein kan kjenne på at nokon har gått forbi ein, lenge etter at det faktisk skjedde. Apropos affekt, så opplev eg at den affektive verdien ved forestillingane som formidlast via skjermen døyr. Eg er difor interessert i å prate om doktorgradsprosjektet ditt, Choreography as a meaning-generating aggregate, som handlar om meiningsgenerering og språk. Meiningsgenerering vil seie den funksjonen språket har for å skape umiddelbar forståing. Sjølv opplev eg at det digitale med til dømes sosiale media insisterer på at meiningsgenereringa skal skje utan motstand. Korleis arbeider du med kroppen i denne utforskinga?

RG: Kroppen er heilt sentral i arbeidet; det er med kroppen og gjennom kroppen eg gjer forskinga, og då med ein idé om at eg vil løfte han fram som eit aktivt, meiningsgenererande apparat. Han fungerer annleis enn språket; han er utrusta med ein sensorisk kapasitet som opererer hurtigare enn språket. Eg vil difor utnytte kroppen sin sensoriske kapasitet gjennom koreografi for å utfordre språket og språket sine tolkingsfordelar. Så fort ein kan beskrive noko med ord blir dette dominerande i vår tolking, og hevar slik språket til toppen av meiningshierarkiet, noko eg vil utfordre med prosjektet.

JØ: Står språket høgre i hierarkiet enn det visuelle biletet?

RG: Det ligg naturlegvis mykje språk i eit bilete, på same måte som at det ligg mykje språk i kropp. Vi skiljer ikkje nødvendigvis mellom dette, då vi aldri kan unngå representasjon og teikn. Men det tek lang tid å utvikle språk, medan kroppen heile tida fungerer gjennom sine sensoriske dimensjonar. Alt som skjer i mellomromma er også viktig: Korleis kan eg seie desse orda? korleis blir dei forankra i meg som person og korleis forstår mottakaren dei når dei kjem i frå meg basert på erfaringane som ligg innbygd i min kropp? Korleis eg dansar ei rørsle eller korleis eg nærmar meg nokon blir avgjort av den sensoriske opplevinga og lesinga hos mottakaren. I prosjektet prøver eg å tenke at koreografi kan vere noko som ikkje er bunde til lingvistisk meining. Eg prøver slik å hevde at meiningar kan bli opplevd – sensed – og ikkje berre uttrykkast gjennom språket. Det er som eit eksperiment der eg underordnar språket i samband med koreografi for å sjå om koreografi kan vere meiningsgenererande i seg sjølv. (Publisert 23.05.2020)