I motbakken

Det tredelte prosjektet inneheld ein dansesolo framført og koreografert av Solveig Styve Holte, ein lydinstallasjon skapa

ViSIR – Beskyttet tilstedeværelse

Dans og koreografi: Solveig Styve Holte

Lydkunst: Eirik Havnes

Visuell kunst: Christoffer Svendsen

Produsent og kostymedeisgn: Solveig Fagermo

Parken kulturhus, 21. august 2020

av lydkunstnaren Eirik Havnes samt skulpturar av den visuelle kunstnaren Christoffer Svendsen. Prosjektet kan sjåast på som ein respons til effektane av koronapandemien, og felles for dei tre verka er ordet «langsomhet», ei oppleving av at tida stod stille då landet stengde ned i mars. Solveig Styve Holte er for tida stipendiat med PhD-prosjekt på avdeling Dans ved Kunsthøgskulen, og er ein kjend profil i dansemiljøet i Oslo. Nyleg flytta ho tilbake til heimgarden på Folkestad der ho skal etablere eit koreografisk senter, og blir slik ei vinning for dansemiljøet på Vestlandet som ein bør fylgje med på framover.

Eit kulturhus i fornying

Eit kraftig regnver skyl over Sunnmøre denne dagen, av ein type som ikkje gir seg med det fyste – ei ordentleg «rotbløyte», som får makkane til å rømme opp frå den metta jorda. Eg er tidleg ute, og sidan skulpturane til Svendsen òg er å sjå utanfor huset i Byparken, går eg dit fyst. Hengande i eit stort tre midt i parken, kan ein sjå det som ser ut som typiske kulturhus-stolar. I staden for stolbein er det montert vindspel under stolane, ein form for klokkespel der vinden dirigerer når det kjem musikk. Akkurat no er det for ein gongs skuld vindstille i Ålesund, og dei heng lunefullt rett ned. Kulturhus-stolar i ny, eksperimentell form – ein indikasjon på eit kulturhus som ynskjer å fornye seg, å utvide horisonten ved å ha inn meir eksperimentell kunst? Då dei riksdekkande turneane som vanlegvis gjestar kulturhusa rundt omkring i landet vart avlyste, har ein slik mogligheit bydd seg, og Ålesund Kulturhus, ved produsent Solveig Fagermo, har grepe denne mogligheita.

Trappegang

So får me kome inn i Kulturhuset. Det dryp frå paraplyar og regnjakker, praten går lågt, det rådar ei konsentrert, men vennleg forventing i rommet. Me blir informerte om at soloen skal byrje nede, vidare gå føre seg i trappa og opp til foajeen i andre etasje. Me står fritt til å bevege oss rundt utøvar og koreograf Styve Holte under framføringa, gå så nære som 1-meters regelen tillét, eller trekkje oss lenger unna for å skifte perspektiv. Puljevis plasserer me oss oppover den langstrekte trappa, som er naturleg lyst opp av dei store vindauga. So, umerkeleg, har førestillinga byrja. Eg spottar Styve Holte nedst i trappa. I byrjinga ser det ut som om ho står stille, men det går framover: Ho klatrar, eller kryp, oppover i trappa. Det heile går i sekundtakt. Ho er sterk i kroppen, men rørleg i skuldrar og ledd – rørslene er økonomiske, funksjonelle, her sløsast det ikkje med energi. Innimellom tek ho seg ein pause, kviler hovudet lydlaust mot eit trappetrinn. Det ser ut som noko ein skulle kunne bli andpusten av, men eg høyrer berre min eigen pust og den gnikkande lyden av skosålar som rører seg forsiktig rundt figuren i trappa. Det går langsamt, ho tek seg tid. Som eit insekt som viljefast kryp seg av garde, litt etter litt, mot eit mål som er ukjend for dei av oss som står og observerer det heile.

Plassert rundt står fleire av Svendsen sine stolinstallasjonar, denne gongen med greiner som bein. Greinene viklar seg ut, er opp-ned og minner slik nesten meir om røter, noko som komplimenterast av dei stødige rørslene til dansaren. Men stolane er òg ein peikepinn på den sittande stillinga mange har måtta akseptere i aukande grad under koronapandemien, kjensla av å ha «grodd fast», ofte føre ein skjerm.

Evne til å sjå

Ein turkisblå kaps som dekkjer til halve ansiktet hennar gjer augekontakt nærast umogleg, og den fører slik med seg ein anonymitet – ikkje ulikt den anonymiteten bruken av munnbind gjer i desse dagar. Skal ein dømme ut ifrå tittelen, er kapsen òg ein form for visir. Eit visir på ein rustning er eit hjelmgitter til å slå ned føre ansiktet, og kjem frå gammalfransk vis «ansikt», avleda av latin visus «evne til å sjå». Det er altså snakk om å sjå, å (ikkje) bli sett og å beskytte seg. Samanhengen mellom syn og beskyttelse blir interessant framført i gjennom dette kostymevalet. Elles er ho kledd i eit djupblått dip-dye plisséskjørt, kvite sneakers, og kvit singlet med ein grå vest i strikk over. Fargetonane i kvitt, blått og grått får tankane å gå til Tarjei Vesaas sine mektige skildringar av is i Is-slottet. På vegen hit har eg passert ikkje mindre enn to spektakulære isbrear – ein reiseveg litt utanom det vanlege. Eg kan ikkje unngå å tenkje på denne ferda oppover som ein slags ekspedisjon på ein isbre, ei reise.

I mellomtida har me vandra heilt opp til foajeen, også her er vindauga store og vender ut mot parken. Trea (deriblant forresten eit sjeldsynt barnåltre kalla «Apenes skrekk») blir eit massivt grønt bakteppe som står i kontrast til det isblå kostymet. Lydane forandrar seg brått, her er golv og veggar kledd slik at akustikken blir ein heilt annan, mjukare, meir innpakka. Lyd-installasjonen til Havnes er montert på glasfasaden. Den er ein komposisjon som er laga ved å strekkje ut eit spesifikt augneblink frå musikkverda: Når eit symfoniorkester stemmer strengane sine på byrjinga av ein konsert. Å kome saman, å vere samstemde, er ein tematikk som er sentral for førestillinga, noko skrivemåten på tittelen òg vitnar om, i ViSIR, stikk vi seg fram, det finst eit oss her.

Urverk

Styve Holte sine rørsler er enno langsame. Eg tek meg sjølv i å bli utolmodig på hennar vegne, no kan ho vel få bevege seg vanleg, no kan ho vel bryte ut i noko vedunderleg, noko frigjerande. Men denne forventninga innfriast ikkje. Den utolmodige tanken minner litt om den som oppstår frå våre eigne korona-koreograferte kroppar ute i samfunnet «no kan me vel få bevege oss vanleg». Men helseministrar verda over manar til meir tolmod, å framleis halde seg til reglane. Og tida? Den har òg her blitt strekt ut, det einaste som indikerer at den faktisk enno går er at det har slutta å regne, og Styve Holtes taktfaste rørsler. Ho har begynt å dreie seg, rørslene har fått noko sirkulært over seg, samtidig som ho held på det vinkla, det geometriske, rette linjer. Er det mogleg? Eg prøver å finne ut av kva det er eg ser på, for ein skulle ikkje tru at desse to tinga skjer samtidig, men det gjer dei. Det blir som eit dreiande urverk. Den dansande figuren blir opplyst av eit iskaldt lys og reflekterast høgt oppe på dei grøne glasvindauga, og brått skiftast perspektivet mitt, utan at eg sjølv har bevegd meg, frå der eg sit svevar ho no oppe i trea lik kulturhus-stolane, det har ein hypnotisk effekt.

Opp i høgda

Kunsthistoria er rik på eksempel på gange i trapp. Eit av dei er Marcel Duchamps kubistiske maleri «Naken kvinne går ned en trapp, No.2» frå 1912. Vel passar denne referansen godt til dette soloverket, for det er noko kubistisk over måten Styve Holte rører seg på, dei kantete, rette linjene. Men i Duchamps maleri går figuren nedover, her går det oppover og det kjennest på eit eller anna vis som eit sentralt poeng. Det er ikkje før dagen etter, då eg sjølv går opp ei trapp – den med dei 418 trappetrinna som startar ved parken og leier opp til eit utkikkspunkt høgt over Ålesund – at det blir klårt for meg kva denne handlinga, ein slik «oppgang» eigentleg fører med seg: Oversikt. Det er ein grunn til at det vart bygd høge utkikkspunkt i borger og festningar. Her oppe i høgda kan du frå milevis vekk sjå det som kjem deg i møte, føresjå, førebu deg. Det ligg desidert ein tryggleik i det, ein beskyttelse. Fyste bod om ein misser stien av syne og går seg vill, er å kome seg opp i terrenget slik at ein kan orientere seg på ny. Det er det vi er inne i no – ein orienteringsprosess, og koronapandemien er vår alle felles motbakke. Den ser nok ikkje lik ut for alle, den er både brattare og meir utfordrande for nokre, men i dette verket er det ein melding som er klår: Motbakken gåast saman og me må halde ut – litt til. (Publisert 27.08.2020)