Tilbake til den harde bakken

Den fyste førestillinga eg ser i levande live i Berlin etter korona-nedstenginga er utandørs-førestillinga Last Space av

Last Space

Koreografi og dans: Frantics Dance Company. Carlos Aller, Marco Crash Di Nardo, Diego de la Rosa, Juan Tirado.
Dramaturgi: Frantics Dance Company.
Støtta av: Sophiensaele og Theater Strahl Berlin

Lengde: 45 Min

17. Juli 2020

Frantics Dance Company i Volkspark Friedrichshain. I Berlin har månadar med tomme teater og avlyste førestillingar sjølvsagt ramma mange scenekunstnarar på eit djupt økonomisk plan. Men heldigvis valte Berlin å ta vare på kunstnarane sine: Ein fekk så tidleg som i mars på plass ein støtteordning for sjølvstendige og mange unngjekk med det økonomisk undergang. Det var fyst frå og med 1. august at ein so smått tok til å opne opp att byen sine teater, då for eit redusert tal publikummarar. Mellom mars og august har ein altso sett få alternativ til online-formatet, som til dømes utandørs førestillingar. Men den stilla kan ha vore ei dyrebar tid for mange kunstnarar, og nettopp på grunn av den kan ein kanskje vente seg mykje spanande frå scenekunsten i den komande tida. Last Space frå midten av juli var ein av dei fyste førestillingane ein kunne sjå som eksempel på dette.

Last Space

Ei open flate av betong med eit ruvande monument av to meterhøge søyler tener som scene, det dreier seg om krigsminnesmerket Denkmal des polnischen Soldaten und deutschen Antifaschisten som står til minne om den felles motstanden mot fascistane frå polske soldatar og tyske antifascistar. Denne tungt lada konteksten er likevel ikkje å spore då eg kjem til plassen litt tidlegare enn eg tenkte – det heile ser ut som ein oppvarming til eit rave eller eit dance-battle. Eg nøler litt med å nærme meg dei dansande, sjølvsikre menneskja i crowden som utgjer det ventande publikummet, eg ventar heller på venene mine på trygg avstand. Eg kjem nettopp frå siste dag av ein Pina Bausch-workshop, der eg har dansa i kjole og høge hælar i 40-tals estetikk i ei heil veke – kontrasten kunne ikkje ha kjentes større til denne settinga. Men avstanden mellom Pina Bausch sitt danseteater og det eg skal sjå i kveld er kortare enn ein skulle tru. Frantics Dance Company, som er basert i Berlin og Freiburg og arbeider med ein flat gruppestruktur, høyrer inn under den typen dans som auka i popularitet utover 2000-talet, der urbandans (som hiphop og breakdans) og akrobatikk møtte nettopp danseteater og moderne dans og skapa det vi i dag nærast kan sjå på som ein eigen sjanger. Ein kjenner det frå Belgisk-baserte koreografar som Wim Vandekeybus og Sidi Larbi Cherkaoui, men det er òg å sjå i til dømes Australia Dance Theatre. I Tyskland har ein sett det i Staatstheater Kassel under Johannes Wieland si leiing, der fleire av medlemmane i Frantics Dance Company er eller har vore engasjerte som dansarar. Det er ein sjanger som fenger og imponerer, der ekstrem kroppskontroll bindast saman med det teatralske og lausrivast frå det ballett-tekniske. Ein ting er sikkert: denne typen dans sel billettar, og den verdsomspennande populariteten vitnar om at det er noko mange kompani og teater har visst å utnytte til fulle.

Sensoriske virvelvindar

Publikum får beskjed om at dei kan spreie seg rundt plassen 360 grader og dermed sjølv velje synsvinkel. Nokre flyttar seg over til den andre sida, men det ser ut til å ikkje bety so mykje for dei fleste, som allereie har rigga seg til i kjent frontal teaterformasjon. Det er ikkje so viktig, det som betyr noko her er at ein skal få sjå dans igjen – på ekte! Det byrjar med dansaren Marco di Nardo, som smyg seg sakte langs bakken, som om den skulle ha vore laga av ei mjuk sky og ikkje av hard betong. Eit par skatarar og forbipasserande i bakgrunnen utgjer ein naturleg scenografi. Deretter: Lyden av fire par sko som fyk langs bakken, opp og ned, hit og dit i virvelvindar, i ein forrykande fart. Dei imponerande akrobatiske krumspringa poppar ikkje opp som noko ekstraordinært som får ekstra spektakulær tyngde, men er meir som ein naturleg del av ein jamn straum av resirkulert energi. Kvar gong eg tenkjer at «den dansaren har enno ikkje kome med noko unikt, sin eigen stil», bryt vedkommande kort tid etter ut i ein solo som slår fast det eksakt motsette. Det er altså ein koreografi gjennomført i eit ytst demokratisk miljø, der soloar som får fram den enkeltes spesialitetar, flyter over i duettar og synkrone gruppesekvensar. Gruppesekvensane er ikkje militante, men verkar heller sambindande og forsterkar kjensla av eit sterkt venskap dei i mellom; eg får ei god kjensle av å observere dei danse saman, korleis dei støtter, løfter og lurer kvarandre i ein leik som ikkje er redd for å til tider grense over i det sensuelle. Dansaren Marco di Nardo, som er den eldste i kompaniet og verkar rolegare enn dei andre, har ein heilt eigen måte å vere til stades på og ein evne å trekkje tilskodaren sitt auge inn i makro- og mikroperspektiv på millisekund.

Hypermusikalitet

Musikken er dels bombastiske rytmar à la Chanca via Circuito, dels kjenslelada piano, dels inn-miksa, forvridde samtalar. Lydanlegget er særs godt, det hyllar oss alle inn i eit felles rom som motverkar dei potensielle jamlege distraksjonane som kan oppstå i eit opent rom. Dansen og musikken går hand i hand, det kunne ha vorte smør på flesk, men den hypermusikalske rørslekvaliteten er såpass essensiell i den dansebakgrunnen dei kjem frå, at det fungerer. Andre element frå urbandansen fungerer mindre godt, til dømes den stiliserte, maskuline ansiktsmimikken som blir i overkant teatralsk. Då føretrekk eg dei nedtona, daglegdagse samtalene på spansk som av og til dukkar opp dei i mellom. I dei augneblinka oppstår det ein stemning som er til forveksling lik det ein kan sjå på skatarane som diskuterer og øver på triksa sine i bakgrunnen, og tankane går igjen tilbake til det oppbyggande vennskapet – det mannlege vennskapet, vel å merke.

Havet av det gløymde

I blant blir tempoet dratt heilt ned med ein slags saktefilm månelandingssekvens, eit dramaturgisk grep som fungerer godt den fyste gongen, men ikkje like godt den andre og tredje gongen. I nokre parti ynskjer eg meg ei sterkare tematisk rettesnor. Kva samanhengen har til dømes tittelen, Last Space, med det eg ser? Kunne ein referanse eller to til plassen me er på komen fram, om ikkje det historiske aspektet, så kanskje arkitekturen og det stadsspesifikke kunne ha blitt nytta på fleire måtar? Då kunne røtene deira i urbandansen ha kome endå meir til sin fordel, her utandørs i sitt naturlege element.

Plassar som denne høyrer til det stabile inventaret i eit urbant landskap som mange berre går rett forbi. Men i det siste har minnesmerke og statuar komen i søkjelyset – nett no er det ikkje slik som den austerriske forfattaren Robert Musil i 1927 så treffande skreiv om emnet: At minnesmerket er noko av det mest usynlege i denne verda, at minnet dei representerer paradoksalt nok med det hivast i «Meer des Vergessens» (Havet av det gløymde).*I USA og Storbritannia har til dømes mange statuar av slavehandlarar blitt styrta, i Noreg og her i tidsskriftet har me hatt den oppheta Holberg-debatten. Plutseleg ser eg minnesmerket som umerkeleg fenomen på ein annan måte. Men å røre ved denne tematikken er nok for mykje å be om frå ein danseførestilling som ikkje ein gong er laga spesifikt for denne staden, men under ein residens i Khánia i Hellas og som seinare i juli framførast i Roma og Sansepolcro i Italia. Dessutan er saknet til djup tematikk av ein eller annan grunn ikkje så sterkt i kveld som det kanskje vanlegvis er. Om det skuldast kvaliteten på førestillinga eller det faktum at eg er sultefora på dans, er eg usikker på. Ein kombinasjon er nok det rette svaret. Det ruvande minnemonumentet med dei to massive søylene som er bunde saman, får sin referanse i førestillinga likevel, om det var intensjonen eller ikkje. Samhaldet, det å bygge kvarandre opp, leike og opent vise emosjonar er det som sit sterkast att i denne dansen som ikkje sprenger nokre konvensjonelle grenser, men som likevel syner Frantics Dance Company sin evne til å skape og danse eit solid verk som underhalder, rører og engasjerer. Hatten av, eg donerar villig.

(Publisert 16.08.2020)

Fotnote: